Jazdę kozacką cechowała duża różnorodność, zarówno pod względem ubioru, jak i uzbrojenia. Zasadniczo była to jazda średniozbrojna, ale trafiały się w jej szeregach chorągwie lekkozbrojne. Cześć kozaków posiadała pancerze, tarcze oraz hełmy lub misiurki, a jako broń zaczepną rohatyny (lance), szable oraz łuki lub rusznice. Inni zaś posiadający tą samą broń nie mieli pancerzy. Do tych pierwszych przylgnęła później nazwa pancernych. Natomiast wśród tych drugich wyodrębniła się z czasem jazda lekka. Czasem kozaków zwano też czeremisami lub petyhorcami, co wskazuje na wschodnie tradycje tej jazdy, jej tendencje do naśladowania Czerkiesów, Tatarów itp. Chorągwie kozackie liczyły przeważnie nie więcej niż 100 koni. Na czele chorągwi stał rotmistrz. Jazda kozacka, podobnie jak husaria, tworzona była na zasadzie zaciągu towarzyskiego. Wśród towarzyszy dominowała drobna szlachta. Pocztowymi byli najczęściej chłopi lub mieszczanie. Jazda kozacka odznaczała się dużą szybkością, ruchliwością i zwrotnością. Posiadała szerokie zastosowanie. Nadawała sie do przeprowadzanie skomplikowanych manewrów kawaleryjskich, błyskawicznych oskrzydleń i pościgów. Mogła być niebezpieczna również w szarży, a w razie potrzeby dobrze radziła sobie także w walce pieszej.

Na podstawie książki Andrzeja Adam Majewskiego \"Moskwa 1617-1618\", seria Historyczne bitwy, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2006-2011.